Blog

"Rozwodnicy" to polska komedia, w której Magdalena Popławska i Wojciech Mecwaldowski wcielają się w parę, której życie potoczyło się nieco inaczej, niż planowali. Kiedyś, jako dwudziestolatkowie, zdecydowali się na ślub kościelny pod presją niespodziewanej ciąży. Od wielu lat nie żyją razem i postanawiają postarać się uzyskać "rozwód kościelny" – a to nie lada wyzwanie! 

Zgodnie z kan. 1057 § 1 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r. małżeństwo tworzy zgoda stron między osobami prawnie do tego zdolnymi, wyrażona zgodnie z prawem, której nie może uzupełnić żadna ludzka władza.  W paragrafie 2. tego samego kanon Prawodawca wyjaśnia, że zgoda małżeńska jest aktem woli, którym mężczyzna i kobieta w nieodwołalnym przymierzu wzajemnie się sobie oddają i przyjmują w celu stworzenia małżeństwa.

Pojęcie przeszkody małżeńskiej odnosi się do przeszkód prawnych lub okoliczności, które uniemożliwiają zawarcie ważnego małżeństwa. Przeszkody te są regulowane przez prawo cywilne i kanoniczne, w zależności od rodzaju małżeństwa (ślub cywilny lub kościelny). Przeszkody można podzielić na publiczne i tajne - jeśli przeszkoda może być udowodniona w zakresie zewnętrznym uznana jest za publiczną. Jeśli nie ma takiej możliwości, wtedy przeszkoda pozostaje tajną.

Zwiększająca się ilość spraw o stwierdzenie nieważności małżeństwa i ich popularyzacja w ostatnich latach wymaga ujęcia tej problematyki w kontekście historycznym. Nie jest przecież tak, że instytucja nieważności małżeństwa została wymyślona przez Kościół w ostatnim czasie. Niewątpliwie natomiast przyznać należy rację tym, którzy twierdzą, że nieważność małżeństwa w obecnych czasach zyskała na rozgłosie. Dowiedz się więcej o nieważności małżeństwa i powodach, które mogą ku temu świadczyć: https://www.adwokatkoscielny.pl/jakie-moga-byc-powody-stwierdzenia-niewaznosci-malzenstwa-koscielnego .

Dnia 18 grudnia 2023 roku na oficjalnej stronie watykańskiej ukazał się dokument Fiducia supplicans. Jest to deklaracja Dykasterii Nauki Wiary o duszpasterskim znaczeniu błogosławieństw. Tak jak jest to w zwyczaju swoją nazwę dokument przyjął od pierwszych słów, które w języku polskim oznaczają „błagająca ufność”. Po publikacji deklaracji pojawił się szereg komentarzy, chyba w przewadze tych o wydźwięku negatywnym. Niektórzy autorzy sięgnęli nawet do przeszłości Kardynała Prefekta wspomnianej dykasterii, zwracając uwagę, że dwie jego pozycje książkowe bardzo wyraźnie koncentrują się na seksualności i w ten sposób próbowali wyjaśnić sens tego dokumentu. Inni z kolei prześcigali się w próbie redakcji tekstu błogosławieństwa w oparciu np. o słowa św. Pawła z Pierwszego Listu do Koryntian o mężczyznach współżyjących ze sobą. Warto więc zastanowić się o co w ogóle chodzi w tym dokumencie?

Ostatnie lata aktywności Kościoła dotyczące małżeństw dużą uwagę poświęciły tzw. parom nieregularnym. Droga do przyjmowania sakramentu Eucharystii podkreślona została w reformie prawa procesowego dotyczącego stwierdzenia nieważności małżeństwa, gdyż jednym z jej celów było szybsze i prostsze procedowanie. Działalność Kościoła nie została jednak zamknięta w jednym dokumencie. Wizja papieża Franciszka związana z miłosierdziem, bliskością, czułością została wyrażona w adhortacji apostolskiej Amoris laetitia, której jeden z rozdziałów stał się punktem wyjścia do rozważań na temat możliwości przyjmowania Komunii świętej przez tzw. pary nieregularne. Czy dyscyplina kościelna uległa zatem wyraźnej zmianie?

 Przede wszystkim rozważania należy rozpocząć od podkreślenia, że nie istnieje coś takiego jak „rozwód kościelny”, czy „kościelne unieważnienie małżeństwa”. Te dwie, wprowadzające w błąd nazwy, które przeniknęły na stałe do języka powszechnego, są wykorzystywane do określenia postępowań toczących się przed trybunałami kościelnymi. Postępowania te, nazywane również procesami kanonicznymi, nie dotyczą zakończenia małżeństwa kościelnego, ale zbadania czy dane małżeństwo sakramentalne zostało zawarte ważnie i jest obowiązujące w świetle prawa kanonicznego. Są to tzw. procesy dotyczące stwierdzenia nieważności małżeństwa sakramentalnego. Postępowania przed sądami kościelnymi charakteryzują się określoną, kilkuetapową procedurą określoną przez właściwe przepisy Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983r., związaną m. in. z gromadzeniem materiału dowodowego (obejmującego przesłuchania stron, świadków a także – w wybranych przypadkach – sporządzanie opinii biegłych specjalistów z zakresu zdrowia psychicznego), dyskusją ze stronami, sporządzaniem uwag przez Obrońcę Węzła Małżeńskiego oraz procesem orzekania.

Pomimo różnorakich różnic pomiędzy procesem kanonicznym - czyli podejmowanym przed danym trybunałem kościelnym postępowaniem w sprawie o stwierdzenie nieważności małżeństwa, mylnie nazywanym „rozwodem kościelnym”, bądź „unieważnieniem małżeństwa” – z postępowaniami rozwodowymi prowadzonymi w sądach cywilnych, jednym z elementów wspólnych jest możliwość wniesienia apelacji, czyli środka odwoławczego od wyroku do sądu wyższej instancji. Jednakże w przypadku procedur kościelnych, wymagania wobec powyższego wniosku charakteryzują się określoną wyjątkowością w stosunku do apelacji „świeckich”, zarówno jeśli chodzi o treść, formę, czas i sposób wniesienia.

 Procesy kanoniczne wszczynane przed trybunałami duchownymi działającymi w poszczególnych diecezjach toczą się według konkretnego trybu, określonego przez właściwe regulacje wewnętrzne wspólnoty Kościoła katolickiego. Nie powinno zatem dziwić, że postępowanie przed sądami kościelnymi różni się diametralnie od procesów wszczynanych i prowadzonych w sądach świeckich / cywilnych. Najistotniejszą różnicą jest sam przedmiot postępowania  - w sądach duchownym niemożliwe są do uzyskania „rozwody kościelne” albo „unieważnienia małżeństwa” , w związku z doktrynalnym założeniem nierozerwalności ważnie zawartego małżeństwa sakramentalnego. Proces kanoniczny może prowadzić bowiem do tzw. stwierdzenia nieważności małżeństwa sakramentalnego uznania danego związku małżeńskiego za nieważnie zawarte i nieobowiązujące w świetle prawa wspólnoty kościelnej. Dzieje się tak w przypadku uznania przez sędziów, iż w toku postępowania stronie / stronom udało się udowodnić zaistnienie przynajmniej jednej z przesłanek nieważności małżeństwa kościelnego (zbiór tychże przesłanek określony został we właściwych przepisach Kodeksu Prawa Kanonicznego). 

Jednym z najczęściej zadawanych pytań w kontekście postępowań przed sądami kościelnymi jest kwestia różnić pomiędzy procesem kanonicznym i procesem rozwodowym, prowadzonym w sądzie świeckim. Tego rodzaju wątpliwości nie dziwią, wiedza o procesach prowadzonych w sądach biskupich nie jest powszechna, zaś wiadomości pojawiające się w przestrzeni informacyjnej (czy to internetowej, czy tradycyjnej) charakteryzują się najczęściej pewnym stopniem uogólnienia i relatywizacji tematu. Najwidoczniejszym przykładem są – powszechne w codziennym użyciu – terminy „rozwód kościelny” lub też „unieważnienie małżeństwa kościelnego”, wykorzystywane jako nazwy zastępcze dla postępowań, które toczą się przed sądami kościelnymi. Tego rodzaju zamienniki są niewłaściwe, ponieważ kanoniczne procesy małżeńskie dotyczą wyłącznie badania kwestii ważności małżeństwa zawartego w Kościele katolickim.

Z roku na rok instytucje zajmujące się gromadzeniem danych statystycznych w zakresie sytuacji życiowej Polek i Polaków odnotowują coraz większe liczby rozwodów. Fakt stale zwiększającej się ilości postępowań prowadzących do rozwiązania małżeństwa stanowi pochodną kilku powiązanych ze sobą faktów, z których warto wymienić stopniową, ale coraz wyraźniej widoczną laicyzację społeczeństwa, zmianę postrzegania małżeństwa poprzez rozgraniczenie kwestii religijnych i świeckich oraz zwiększającą się liberalizację społecznej obyczajowości i świadomość dotyczącą własnych potrzeb, emocji oraz natury problemów współmałżonków  o różnorakim charakterze. W konsekwencji, w związku ze spadkiem religijnego zaangażowania w społeczeństwie, małżeństwo przestaje być postrzegane jako związek na całe życie, trwałe i nierozerwalne zobowiązanie do bycia ze sobą „w zdrowiu i chorobie”, dopóki śmierć nie rozłączy współmałżonków, a jest sprowadzane wyłącznie do swoistej umowy, kontraktu pomiędzy dwiema osobami, który – w przypadku naruszenia jego postanowień – może zostać rozwiązany. 

Po wejściu w życie postanowień Konkordatu pomiędzy Stolicą Apostolską i III Rzeczypospolitą Polską, członkowie Kościoła katolickiego uzyskali możliwość zawarcia małżeństwa tzw. konkordatowego. Tego rodzaju uprawnienie oznacza to, że zamiast potrzeby odrębnego wstępowania w związek małżeński kościelny i cywilny (związany z określoną ceremonią nie tylko w kościele, ale również właściwym Urzędzie Stanu Cywilnego), katoliccy małżonkowie mogą zawrzeć wyłącznie małżeństwo sakramentalne, zaś dzięki dostarczeniu do Urzędu Stanu Cywilnego przez proboszcza właściwych dokumentów podpisanych przez nupturientów w zakrystii przed rozpoczęciem uroczystości, ślub ten będzie wywoływał skutki także w prawie świeckim. Jest to niewątpliwe ułatwienie dla osób wierzących, zgodne zarówno z regulacją prawa krajowego, jak i kościelnego. 

Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa to postępowanie mające na celu weryfikację przed właściwym sądem kościelnym czy dane małżeństwo zostało nieważnie zawarte i pozostaje nieważne z punktu widzenia prawa kanonicznego. Proces sądowy zmierza do ustalenia prawdy obiektywnej.

Wyrok stwierdzający nieważność małżeństwa ma konsekwencje dla obu stron, jednak nie zawsze są one jednakowe. Do wyroku orzekającego nieważność zawartego małżeństwa, może zostać dołączona klauzula, zabraniająca wstępowania w nowy związek małżeński. 

Zawierając związek małżeński, ślubujemy partnerowi: miłość, wierność i uczciwość małżeńską. Tym samym tworzy się między nami system wielu zobowiązań. Może zdarzyć się jednak sytuacja, że osoba, której ślubowaliśmy przed ołtarzem nie jest w stanie wypełnić obowiązków małżeńskich z przyczyn natury psychicznej, bądź braku wystarczającego używania rozumu. W takich przypadkach pomóc może adwokat kościelny.

Kościół zgadza się na zawieranie małżeństw mieszanych wyznaniowo po spełnieniu pewnych warunków. W celu zawarcia ślubu ekumenicznego konieczna jest zgoda władz Kościelnych.

Świadkowie pełnią w Kościele wiele znaczących funkcji. Na czym polega ich zadanie w kościelnym procesie małżeńskim? Komu prawo zabrania pełnienia tej funkcji w kościelnym procesie małżeńskim? 

Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa w znaczący sposób różni się od procesu rozwodowego, który występuje w polskim porządku prawnym. Co go odróżnia? Czy można stwierdzić nieważność małżeństwa po kilkunastu latach od rozstania się małżonków? Czy rozwód cywilny jest niezbędny w trakcie procesu prowadzonego w sądzie kościelnym?

Kanon 1095 n. 2 kodeksu prawa kanonicznego stanowi, że „Niezdolni do zawarcia małżeństwa są ci, którzy mają poważny brak rozeznania oceniającego, co do istotnych praw i obowiązków małżeńskich wzajemnie przekazywanych i przyjmowanych”.

Zażywanie substancji psychoaktywnych przez jednego z małżonków znacząco zakłóca wspólnotę życia małżeńskiego. Czy uzależnienie od dopalaczy może więc być podstawą do uznania nieważności małżeństwa kościelnego (często błędnie nazywanego rozwodem kościelnym)

Reformy papieża Franciszka znacząco upraszczają procedury i skracają czas procesu dotyczącego tzw. rozwodu kościelnego. Sprawdź, jakie wymogi należy spełnić, aby skorzystać z procesu skróconego.

Z punktu widzenia prawa kanonicznego pornografia wywiera szkodliwy wpływ na relację małżeńską. Są sytuacje, kiedy uzależnienie od pornografii może stać się przyczyną unieważnienia małżeństwa kościelnego.

W Kościele katolickim obowiązuje procedura sporządzenia protokołu przedślubnego. Jest to konieczny element przygotowań do zawarcia związku małżeńskiego. „Egzamin narzeczonych” budzi wiele kontrowersji, ponieważ zawiera pytania nie tylko dotyczące wiary, ale również pytania bardzo osobiste dotyczące sfery intymnej.

Zadaniem adwokata jest postępować w taki sposób, aby uzupełniane dowody doprowadziły sędziego do pewności moralnej, co do zgodności jego decyzji z prawdą obiektywną faktów. Adwokat powinien pouczyć stronę, aby zgłaszała na forum sądowym jedynie dowody godziwe, uzasadnione, konieczne, aby przedkładane dowody miały istotne znaczenie w konkretnej sprawie.

Okres narzeczeństwa to najczęściej kontynuacja bezkrytycznego postrzegania swojej „drugiej połówki”. Niestety zbytnia łatwowierność może doprowadzić do poważanych konsekwencji np. do stania się ofiarą oszustwa finansowego. 

Aby rozpocząć kościelny proces małżeński (który potocznie, choć niepoprawnie, jest nazywany rozwodem kościelnym), należy skierować sprawę do właściwego trybunału kościelnego tj. sądu w określonej diecezji (w Łodzi, Warszawie, Wrocławiu).

Istnieją systuacje, gdy małżeństwo może być rozwiązane przez Biskupa Rzymskiego, na prośbę obydwu stron lub jednej. Zasady dyspensy papieskiej zostały uregulowane w kodeksie prawa kanonicznego.

Małżonek zażywa narkotyki. Czy możemy złożyć pozew o stwierdzenie nieważności małżeństwa?

Ubezwłasnowolnienie, czyli częściowe lub całkowite pozbawienie osoby fizycznej zdolności do czynności prawnych. Ubezwłasnowolnienie posiada formę orzeczenia sądowego. Sprawdź jakie przyczyny mogą prowadzić do ubezwłasnowolnienia.

Przyczyną uznania nieważności małżeństwa (bardzo często błędnie nazywanego rozwodem kościelnym) mogą być trzy grupy powodów: przeszkody zrywające, wady zgody małżeńskiej i brak formy kanonicznej. 

Brak celebracji Eucharystii, brak należytego szacunku do przyjmowanego sakramentu,  zaniechanie spowiedzi, sfałszowanie zaświadczenia o jej odbyciu, przyjęcie świętokradczej komunii. Czy mogą stanowić przyczynę unieważnienia małżeństwa?

W procesie dowodzenia nieważności małżeństwa z powodu impotencji należy ustalić, czy dane małżeństwo zostało dopełnione. Jasne jest bowiem, że brak dopełnienia małżeństwa może stanowić istotny element dowodzący istnienia niemocy płciowej, podczas gdy fakt skonsumowania małżeństwa wyklucza możliwość przypadku rzeczywistej impotencji.

Adwokat kościelny świadczy bardzo ważną pracę na rzecz innych osób. Dzięki rozległej wiedzy dotyczącej prawa kanonicznego, niezbędnym uprawnieniom i nabytym umiejętnościom, pomaga innym poruszać się w często zawiłym i trudnym świecie zagadnień prawnych. 

Dlaczego  sformowania: "rozwód kościelny"," unieważnienie małżeństwa kościelnego" lub "anulacja małżeństwa kościelnego" są niepoprawne i nie należy się nimi posługiwać?

Kanoniści w kościelnych procesach małżeńskich często odnoszą się do genezy zaburzeń psychoseksualnych, które wskazuje współczesna psychologia. Sprawdź najważniejsze z nich.

W kościelnym procesie małżeńskim konieczne jest przeprowadzenie postępowania dowodowego, które ma potwierdzić zasadność zgłoszonych tez. Na tym etapie procesu przesłuchiwane są stron i świadkowie, powoływani są biegli sądowi, dodatkowo jeśli wymaga tego sprawa przeprowadzana jest wizja lokalna lub oględziny sądowe.

Odpowiadamy na pytanie, czy stwardnienie rozsiane może być przyczyną stwierdzenia nieważności małżeństwa. Jest to choroba neurologiczna układu nerwowego, która dotyka bezpośrednio komórki nerwowe i może sprawiać poważne psychiczne i fizjologiczne zaburzenia u niektórych pacjentów. 

Nie każdy proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa kończy się wyrokiem stwierdzającym, że małżeństwo zostało zawarte w sposób nieważny. Strona, która nie zgadza się z wyrokiem sądu kościelnego, ma prawo złożyć odwołanie od wyroku.

Na prawne skutki zawieranego małżeństwa mogą mieć wpływ czynniki psychiczne. Niezdolność do zawarcia małżeństwa jest w prawie kanonicznym szeroko opisana, jednak samo pojęcie „przyczyn natury psychicznej” jest nadal tematem badań nauk prawnych. Czy do takich zaburzeń należy mitomania? Czy małżeństwo z mitomanem może być przyczyną stwierdzenia nieważności małżeństwa?

Wiele osób przeżywa wstrząs, gdy w trakcie procesu kościelnego musi jeszcze raz emocjonalnie powrócić do dramatu nieudanego małżeństwa. Osoby takie boją się także, że jeśli sąd orzeknie nieważność z tytułu przeszkody czy wady zgody po ich stronie, to będzie piętnem ich winy. 

Wiele osób zawiera małżeństwo nie będąc gotowym na podjęcie tak ważnego zobowiązania. Zależność od rodziny pochodzenia okazuje się silniejsza od dobra małżonka i założonej rodziny.

Nadto osoba charakteryzująca się zależnością od innych pozwala na to, aby oni przejmowali odpowiedzialność za podstawowe problemy jej życia, ma skłonność, aby podporządkować innym własne potrzeby. Osobę z tym zaburzeniem wyróżnia poczucie niepewności, mała zdolność do odczuwania przyjemności, duża męczliwość.

Zaniedbywanie istotnych obowiązków małżeńskich i odmowa posiadania potomstwa - to niektóre z objawów towarzyszących jadłowstrętowi psychicznemu, czyli anoreksji.

 Czy erotomania, jako uzależnienie od seksu, jest sytuacją, która wskazuje na niezdolność do zawarcia związku małżeńskiego?

Postępowanie dowodowe to jeden z elementów postępowania w ramach kościelnego procesu małżeńskiego (błędnie określanego rozwodem kościelnym). Aby udowodnić swoje tezy należy odpowiednio przedstawić fakty istotne dla sprawy. Postępowanie dowodowe to czynności związane z dopuszczeniem dowodów, ich przeprowadzenie, utrwalenie, ocena. 

Na wstępie trzeba zaznaczyć, że w kościele katolickim nie ma rozwodów kościelnych. Nie ma także unieważnienia małżeństwa. Jest stwierdzenie nieważności małżeństwa, a więc tego, że małżeństwo było nieważne już w chwili zawarcia. 

U osób ze stwardnieniem rozsianym często występują zaburzenia osobowości, utrudniające lub uniemożliwiające wypełnienie przez osobę chorą istotnych obowiązków małżeńskich. Kiedy SM może stać się przyczyną uznania nieważności małżeństwa?

Obowiązki małżeńskie to konkretne zachowania, zadania oraz postawy, które mąż i żona mają realizować w małżeństwie (są określone w KPK). Istotny z perspektywy ważności zawarcia związku małżeńskiego jest fakt czy narzeczeni mieli chociaż podstawową wiedzę na temat tych obowiązków lub czyli byli w momencie zawarcia ślubu zdolni się ich podjąć.

Zgodnie z prawem kanonicznym, jeśli w momencie zawarcia ślubu kościelnego osoba świadomie zakładała, że nie będzie dbać o relację małżeńską, małżeństwo może zostać uznane za nieważne zawarte.

Stosowanie przemocy domowej związane z ciężkim zaburzeniem osobowości agresywnego małżonka, może stać się przyczyną stwierdzenia nieważności małżeństwa. Dowiedz się więcej!

Uszkodzenie mózgu jednego z małżonków mogą stać się przyczyną uznania nieważności małżeństwa (błędnie nazywanego rozwodem kościelnym). Dzieje się tak dlatego, ponieważ uszkodzenia mózgu małżonka mogą prowadzić do poważnych zaburzeń jego osobowości, które uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie związku małżeńskiego.

Głos obrończy stanowi podsumowanie wcześniejszych działań prawnych podjętych w kościelnym procesie małżeńskim, zwanym potocznie, choć błędnie, rozwodem kościelnym. Obrony i uwagi powinny zostać zamieszczone na piśmie.

Kanon 1095 n. 1 Kodeksu prawa kanonicznego stanowi, że „Niezdolni do zawarcia małżeństwa są ci, którzy są pozbawieni wystarczającego używania rozumu”. Jednak co oznacza to w praktyce?

Osobowość lękliwa to zaburzenie mogące zostać wskazane przez stronę w kościelnym procesie małżeńskim. Wówczas przedmiotem badań przez sąd kościelny będzie wpływ tego rodzaju zaburzeń osobowości na zdolność osoby do podjęcia obowiązków małżeńskich.

Nowoczesne technologie mają wiele zalet dla człowieka racjonalnego, który wykorzystuje je w życiu prywatnym i w pracy. Internet jest źródłem wielu zagrożeń, również tych związanych z uzależnieniami.  Co się dzieje z małżeństwem osób, dla których komputer lub telefon staje się uzależnieniem i poniekąd trzecią osobą w związku?

Błąd to fałszywy sąd o rzeczywistości, silne przekonanie co do czegoś fałszywego, co uważa się za prawdę. Błąd ów może prowadzić do unieważnienia małżeństwa tylko, gdy przymiot był bezpośrednio i zasadniczo zamierzony. 

Sprawdź, kiedy według prawa kanonicznego, mobbing może prowadzić do unieważnienia małżeństwa kościelnego.

Postępowanie dowodowe w kościelnych procesach małżeńskich to tzw. instrukcja sprawy. Etap dowodzenia polega na zebraniu materiału, który potwierdzi fakty w sprawie. Należy umiejętnie przedstawić środki dowodowe, gdyż to one są fundamentem wydania sprawiedliwego wyroku.

Uzależnienie od pracy nie powstaje z dnia na dzień, ale jest to długofalowy proces, który trwać może latami. Jego początki sięgają zazwyczaj czasów wczesnej młodości i rozciągają się na cały czas trwania małżeństwa, nierzadko mając swój kulminacyjny moment w chwili rozwodu. Czy pracoholizm może być podstawą do nieważności małżeństwa kościelnego?

Małżeństwo to związek mężczyzny i kobiety oparty na zasadzie równouprawnienia stron. Związek ten zawierany jest w sformalizowany sposób, zobowiązuje do jedności działań w sferze duchowej, cielesnej i gospodarczej.

W procesach małżeńskich sędziowie pozostają wolni w zakresie skorzystania z pomocy właściwego biegłego. Sprawdź, kiedy sędzia zwykle powołuje biegłego w procesie unieważnienia małżeństwa.

Nie zawsze najtrudniejszą kwestią jest uzyskanie świadczeń z tytułu obowiązku alimentacyjnego. Często równie problematyczne staje się właściwe zachowanie w sytuacji, w której wraz z upływem czasu, potrzeby dziecka rosną, a wysokość przyznanych alimentów, przestaje wystarczać na jego utrzymanie.

Każde anomalie psychiczne mogą być przyczynami niezdolności do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich. Należy jednak podkreślić, że zaburzenia psychiczne nie sprawiają, że z mocy samego prawa osoba jest niezdolna do zawarcia małżeństwa. Choroba psychiczna lub zaburzenia osobowości nupturienta nie sprawiają automatycznie, że małżeństwo zostało nieważnie zawarte. Dzieje się tak tylko wtedy, gdy mają one autentyczny wpływ na wypełnianie obowiązków małżeńskich.

Sakrament raz przyjęty pozostawia niezatarty ślad. Żadna władza ani ludzka, ani kościelna nie może unieważnić sakramentów raz ważnie przyjętych.

Dojrzałość emocjonalna obojga partnerów ma fundamentalne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania małżeństwa. W myśleniu potocznym za osobę dojrzałą uważa się kogoś, kto ukończył 18 rok życia. Rzeczywistość jednak pokazuje, że opinii takiej nie można uznać za miarodajną, a osoby 30, a nawet 40-letnie wykazują się znaczną niedojrzałością. 

Małżonkowie przyrzekają sobie w dniu ślubu wierność aż do śmierci. Powszechnie wiadomo jednak, że czasem łamią tą zobowiązanie i dopuszczają się zdrady np. 5 lat po zawarciu związku małżeńskiego. Zagadnienie to z moralnego punktu widzenia jest oczywiście naganne, nie może jednak stanowić podstawy do stwierdzenia nieważności małżeństwa kościelnego. W takiej sytuacji - jeżeli nie ma możliwości powrotu do siebie małżonków – kościół dopuszcza instytucję separacji, ale małżeństwo stron jest ważne i nie mają one możliwości ponownego zawarcia ślubu kościelnego.

Łączna długość trwania procesu jest różna w zależności od sądu, który rozpatruje sprawę. Zazwyczaj decydująca jest ilość spraw, które rozpatruje dany sąd oraz ilość osób zaangażowanych w pracę sądu.

Temat zaproponowany w niniejszym artykule odnosi się do realizacji przez wiernych obowiązków moralnych i prawnych dotyczących odbywania spowiedzi i przyjmowania Komunii świętej. 

Osoba, która doświadczyła przemocy w małżeństwie, zazwyczaj otrzymuje rozwód cywilny   z orzeczeniem o winie współmałżonka. W czasie konsultacji z adwokatem kościelnym osoby często pytają, czy wobec tego przemoc w rodzinie również może być bezpośrednią przyczyną stwierdzenia nieważności małżeństwa kościelnego. 

W prawie kanonicznym można wyróżnić trzy rodzaje oświadczeń stron, tj. zwykłe zeznania sądowe, przyznanie sądowe, przyznanie pozasądowe.

Przy wyborze prawnika kanonisty należy kierować się cechami, którymi powinien wyróżniać się dobry pełnomocnik. Adwokat kościelny reprezentując interes klienta, powinien odznaczać się nie tylko znajomością prawa, ale też profesjonalizem i wyjątkową dyskrecją.

Najczęściej obserwowaną grupą przyczyn, dla których osoba okazuje się niezdolna do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich, są zaburzenia osobowości. Dowiedz się, jak są związane zaburzenia osobowości, a stwierdzenie nieważności małżeństwa (błędnie określane rozwodem kościelnym).

Wprowadzenia adwokatów do procesów o stwierdzenie nieważności małżeństwa stanowi wyraz respektowania podstawowych praw człowieka.
Kodeks prawa kanonicznego w kan. 1481 par. 1 przewiduje, że „każda strona może swobodnie ustanowić adwokata i pełnomocnika”.

Adwokaci kościelni niejednokrotnie natrafiają na problem rozpadu pożycia małżeńskiego, którego powodem jest niezdolność kobiety do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich. Bardzo często przyczyną takiej sytuacji jest alkoholizm matki, który wpływa na to, że kobieta w dzieciństwie nie zaznaje miłości, przez co szuka bliskości fizycznej na zewnątrz. Nie ulega to zmianie nawet po złożeniu przysięgi małżeńskiej – żona ma trudności w dochowaniu wierności jednemu partnerowi. Z tego powodu zawierane przez nią małżeństwo często prowadzi do uznania nieważności małżeństwa (błędnie określanego rozwodem kościelnym)

Zgodnie z prawem kościelnym zatajenie przez małżonka bezpłodności, uzależnienia lub posiadania długów może stanowić przyczynę tzw. unieważnienia ślubu.

Ukierunkowanie na posiadanie dzieci jest podstawą umożliwiającą zawarcie małżeństwa kościelnego. Kwestia ta ma więc również istotne znaczenie w procesie stwierdzenia nieważności zawartego małżeństwa. 

W świetle aktualnych przepisów prawa kanonicznego dobro małżonków jest, obok zrodzenia i wychowania potomstwa, podstawowym celem małżeństwa.

Alkoholizm to zaburzenie czynności organizmu na skutek nadmiernego spożywania napojów zawierających etanol. Alkoholik spożywa zawyżone dawki alkoholu, ma przymus picia. Jego zależność od alkoholu wskazuje na wyraźne zaburzenia psychiczne. Alkoholikowi towarzyszą objawy zakłócające zdrowie fizyczne i psychiczne. Czy zatem małżeństwo zawarte z alkoholikiem może zostać unieważnione?

Instytucja rodzica chrzestnego uregulowana została w prawie kanonicznym. Prawo to zawiera wymogi stawiane kandydatom do pełnienia tej funkcji, jak również wskazuje na zadania, jakie rodzic chrzestny na siebie przyjmuje. Weryfikacja tych wymogów w odniesieniu do konkretnej osoby następuje w praktyce duszpasterskiej, zaś realizacja weryfikacji zadań przez chrzestnego dokonuje się w przykładzie jego życia, postępowania i wpływu, jaki wywiera na chrześniaka. W związku z tym niekiedy wierni kierują do swoich duszpasterzy następujące pytania:
- czy można dokonać zmiany chrzestnego?
- co w sytuacji, gdy chrzestny nie chce lub nie może być już chrzestnym? 

Niniejszy komentarz skierowany do narzeczonych i duszpasterzy przedstawi cel rozmowy, jej czas i miejsce, faktyczny przebieg oraz wskaże na dokumenty wymagane do dopuszczenia zawarcia małżeństwa. W drugiej części zaprezentowane zostaną przepisy dotyczące małżeństw mieszanych, skutków cywilnych oraz celebracji małżeństwa. Źródłem analizy będzie Dekret ogólny Konferencji Episkopatu Polski z dnia 8 października 2019 r., który wejdzie w życie z dniem 1 czerwca 2020 r.

Kontynuując podjęte zagadnienie rozmowy kanoniczno-duszpasterskiej, w tej części komentarza szczególna uwaga poświęcona zostanie kwestiom małżeństw mieszanych, skutkom cywilnym małżeństw oraz celebracji małżeństwa. Wszystkie te kwestie poruszone zostały w Dekrecie ogólnym Konferencji Episkopatu Polski z 8 października 2019 r.. 

Sądowa działalność Kościoła znana jest zasadniczo od początków działalności Kościoła. Oczywiście nie miała ona takiego kształtu jaki ma dzisiaj, ale istota się nie zmieniła. Istnienie i funkcjonowanie władzy sądowej wynika z naturalnego prawa człowieka do wymiaru sprawiedliwości. Jak obecnie funkcjonują sądy kościelne, na jakie kodeksy się powołują i jakimi sprawami zajmują się sądy biskupie i metropolitalne?

Jednym z podstawowych rodzajów dowodu, który strony postępowania mogą zgłaszać są świadkowie. Ich zeznania pomagają w zdobyciu lub potwierdzeniu informacji o jakimś wydarzeniu, okolicznościach, o osobowości małżonków, ich problemach, kłopotach, przeszłości. Z jakiego powodu można prosić o utajnienie zeznań świadka oraz jak zabezpieczyć prawo do obrony stronie, której zeznania świadka zostały utajnione.

Ślub kościelny Prezesa Telewizji Polskiej w ostatnich dniach wprowadził po raz kolejny do opinii publicznej temat stwierdzenia nieważności małżeństwa. W mediach społecznościowych, ale zapewne także w rozmowach, w domu i w pracy, wśród znajomych, często przy okazji „powtórnych” ślubów kościelnych osób publicznych lub celebrytów ten temat się pojawia. Zazwyczaj jednak jest on bardzo nieprecyzyjnie przedstawiany. Staramy się uporządkować wiedzę na temat stwierdzenia nieważności małżeństwa.

Zacznijmy od tego, że małżeństwo raz ważnie zawarte i dopełnione przez akt seksualny, w świetle nauki Kościoła katolickiego nie może być rozwiązane żadną władzą i trwa aż do śmierci jednego z małżonków. W przeciwieństwie do małżeństw cywilnych, które można rozwiązać (prawomocnym wyrokiem sądu cywilnego orzekającym rozwód) i ponowić nawet kilkukrotnie (przed urzędnikiem USC). Na czym więc polega stwierdzenie nieważności małżeństwa (błędnie określane rozwodem kościelnym)?

Nieprawidłowa relacja małżeńska może prowadzić do unieważnienia ślubu kościelnego. Sprawdź zakłócenia związku małżeńskiego określone w prawie kanonicznym.

Wiele osób zgłaszających się po wsparcie do Poradni Rodzinnej Salomon, zadaje pytanie zawarte w temacie tego artykułu blogowego. Zachęcamy do lektury tekstu, w którym wyjaśniamy wspomnianą kwestię.

Tylko w nielicznych przypadkach zdrada małżeńska może stanowić przyczynę tzw. unieważnienia małżeństwa. Jakie dowody należy przedstawić w sądzie kościelnym, aby małżeństwo zostało uznane za nieważne?

Małżeństwo spełnia cechy charakterystyczne umowy. Powstaje mianowicie w wyniku dwóch zgodnych oświadczeń woli zmierzających do zawiązania stosunku prawnego.

Zagadnienie dotyczące symulacji całkowitej zgody małżeńskiej zostało uregulowane w kan. 1101 kodeksu prawa kanonicznego, gdzie par. 2 stanowi, że jeśli jedna ze stron albo obydwie pozytywnym aktem woli wykluczyłyby samo małżeństwo (…) zawierają je nieważnie.

Osoby o osobowości paranoicznej nie są zdolne do nawiązania poprawnej relacji międzyludzkiej, obejmującej wszystkie dziedziny wspólnoty małżonków, od sfery pożycia intymnego poczynając, a na wzrastaniu duchowym kończąc. Czy wobec tego opisywane zaburzenie osobowości może stać się przyczyną stwierdzenia nieważności małżeństwa (błędnie określanego rozwodem kościelnym)?

W obecnych czasach dostęp do treści pornograficznych jest na wyciągnięcie ręki. Wielu ludzi, zwłaszcza mężczyźni, wpadają w jej sidła. W przeciwieństwie do tego, co twierdzą obrońcy pornografii, wpływa ona bardzo destrukcyjnie na budowanie prawidłowych relacji    i niszczy zdrowe zachowania seksualne. To natomiast bardzo często prowadzi do rozwodów lub stwierdzenia nieważności małżeństwa kościelnego. 

Prawo do zawarcia małżeństwa jest naturalnym prawem każdej osoby ludzkiej. Jest to prawo osobowe, więc niezbywalne. Prawo to należy do fundamentalnych praw uznawanych w każdej kulturze, społecznościach świeckich i religijnych.

W prawie kanonicznym wyróżnia się trzy zasadnicze grupy obowiązków małżeńskich: obowiązki służące przede wszystkim realizacji dobra małżonków, obowiązki związane z wydaniem na świat potomstwa, obowiązki związane z wychowaniem potomstwa.

Czym jest symulacja zgody małżeńskiej?

Kodeks prawa kanonicznego stanowi: „Jeśli jedna ze stron albo obydwie pozytywnym aktem woli wykluczyłyby samo małżeństwo lub jakiś istotny element małżeństwa, albo jakiś istotny przymiot zawierają je nieważnie” (kan.1101 §2 k.p.k.).

Impotencja to rodzaj dysfunkcji seksualnej. W toku rozmowy z osobą, która przyznaje, że jej małżeństwo mogło zostać nieważnie zawarte z powodu impotencji, należy wykazać szczególną delikatność, pamiętając, aby nie naruszyć prawa osoby do intymności.

Czym jest symulacja? Kodeks prawa kanonicznego stanowi, że: „Jeśli jedna ze stron albo obydwie pozytywnym aktem woli wykluczyłyby samo małżeństwo lub jakiś istotny element małżeństwa, albo jakiś istotny przymiot zawierają je nieważnie” (kan.1101 §2). Zachodzi tutaj sprzeczność między przysięgą małżeńską a wolą strony, która ją składa. Osoba deklaruje, że chce zawrzeć małżeństwo, ale w swoim wnętrzu wyklucza wolę jego zawarcia, myśli, że małżeństwa z daną osobą nie chce, ma zamysł nierespektowania obowiązków wynikających z zawartego małżeństwa.

Zdarzają się sytuacje, gdy rodzice wybierają dziecku kandydata na współmałżonka. Nie pozostawiają mu możliwości swobodnego wyboru. Czy w takim przypadku możliwe jest rozpoczęcie procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa? Adwokat kościelny z Poradni Rodzinnej Salomon odpowie na to i wiele innych pytań.

Oziębłość to zaburzenie w sferze seksualnej. Przejawia się w tym, że osoba cierpiąca na oziębłość nie okazuje zainteresowania sprawami intymnymi. Bardzo często również staje się powodem stwierdzenia nieważności małżeństwa. 

O braku rozeznania oceniającego możemy mówić m.in. w sytuacji, gdy osoba w momencie składania przysięgi małżeńskiej cierpiała na chorobę psychiczną lub znajdowała się w stanie psychozy.

Nie sam fakt bycia bezpłodnym, ale umyślne zatajenie bezpłodności noszące znamiona podstępu, może świadczyć o tym, że małżeństwo zostało zawarte nieważnie.

Aby skarga powodowa została przyjęta przez sąd kościelny, musi zawierać określone informacje m.in. przebieg małżeństwa i przyczynę rozstania, do skargi powinien zostać dołączony komplet dokumentów.

Zwykle po stwierdzeniu nieważności małżeństwa (błędnie określanego rozwodem kościelnym), obie strony mogą ponownie otrzymać ślub kościelny. Co jednak zrobić w sytuacji wystąpienia wyroku z klauzulą zakazującą ponowne zawarcie małżeństwa?

Strony mogą uzyskać pomoc i poradę od osób kompetentnych, wykształconych w dziedzinie prawa kanonicznego. Adwokat kościelny udziela rad poprzez przytaczanie przepisów prawnych i analizę stanu faktycznego.

Sprawę o stwierdzenie nieważności małżeństwa należy kierować do sądu kościelnego, a sprawę rozwodową do sądu cywilnego. Czym różnią te procesy prawne?

Czy wiesz, że zgodnie z prawem kanonicznym uznanie niedojrzałości emocjonalnej lub społecznej jednego z małżonków może stanowić podstawę do stwierdzenia nieważności małżeństwa?

Specyficznym przejawem niedojrzałości, mającym wpływ na funkcjonowanie małżeństwa, jest nadmierne, patologiczne uzależnienie dziecka od rodziców. Wyrazem takiej zależności może być całkowite podporządkowanie się ich woli, przestrzeganie ustalonych przez nich norm, brak samodzielności w zakresie decyzji i działania. W skrajnej postaci może dochodzić do przejmowania ich postaw i opinii, często negatywnych wobec współmałżonka. 

Osobowość narcystyczna charakteryzuje się przesadnym poczuciem wyjątkowości.
Osoba z tym zaburzeniem stale jest żądna władzy albo pieniędzy, ma również tendencje do wykorzystywania innych. Przejawia zachowania wybuchowe, jest niezdolna do empatii, mocno zapatrzona w siebie, nie dostrzega potrzeb innych. Narcyz wykorzystuje dla własnych celów dobrą wolę i naiwność otoczenia.

Udowodnienie nieważności małżeństwa spoczywa na tej stronie, która twierdzi, że istnieją do tego podstawy. Brak dowodów powoduje jedynie domniemanie w tym zakresie. Powód musi wykazać zasadność swojego roszczenia. Dzięki przedstawionemu materiałowi dowodowemu sędzia powinien otrzymać pewność moralną do wydania wyroku pozytywnego tj. stwierdzającego nieważność małżeństwa

Stosowanie antykoncepcji jest działaniem sprzecznym wobec nauki Kościoła Katolickiego - czy zatem antykoncepcja może stać się przyczyną stwierdzenia nieważności małżeństwa z tytułu wykluczenia potomstwa?

Nie tylko sam fakt skłonności homoseksualnych jednego z małżonków będzie istotny dla procesu kościelnego. Istotne jest również to, że partner homoseksualny nie jest w stanie zapewnić heteroseksualnemu współmałżonkowi stabilności emocjonalnej i wypełnić roli związanej z daną płcią.

W grudniu 2015 roku papież Franciszek uprościł procedury dotyczące kościelnego procesu małżeńskiego. Decyzja papieża Franciszka na pewno przyczyniła się do wzrostu zainteresowania możliwością stwierdzenia nieważności małżeństwa kościelnego.

Stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego zasadniczo daje możliwość ponownego zawarcia małżeństwa zarówno dla strony powodowej, jak i pozwanej. Faktycznie jednak z prawnego punktu widzenia sytuacja będzie wyglądała w ten sposób jakby strona zawierała ślub po raz pierwszy.