Symulacja całkowitej zgody małżeńskiej

Zagadnienie dotyczące symulacji całkowitej zgody małżeńskiej zostało uregulowane w kan. 1101 kodeksu prawa kanonicznego, gdzie par. 1 wyraża domniemanie, że wewnętrzna zgoda odpowiada słowom lub znakom użytym przy zawieraniu małżeństwa, a par. 2 stanowi, że jeśli jednak jedna ze stron albo obydwie pozytywnym aktem woli wykluczyłyby samo małżeństwo (…) zawierają je nieważnie.

Domniemanie może zostać obalone, jeśli pozory rozmijają się z rzeczywistością. P. Gasparri stwierdza, że symulacja całkowita ma miejsce, gdy ktoś nie ma w ogóle intencji zawarcia małżeństwa. Występuje brak spójności między przysięgą małżeńską, a wolą osoby składającej przysięgę. Podmiot oświadcza, że chce zawrzeć małżeństwo, a faktycznie nie uznaje swojej decyzji o zawarciu sakramentu małżeństwa. Ślubuje fikcyjnie, nieszczerze.

Przykłady pełnej symulacji całkowitej zgody małżeńskiej

1. W razie, gdy pozytywnym aktem woli odrzuca się drugą stronę jako swego małżonka. Symulacja opiera się na żywionej wobec swego partnera awersji. Strona nie udziela swej wewnętrznej zgody małżeńskiej, odrzuca obowiązki, które normalnie powstają na skutek zawarcia małżeństwa.
2. W razie, gdy wolą osoby jest nieudzielenie zgody małżeńskiej, ponieważ nie ma ona zamiaru zawarcia małżeństwa, a jej uczestnictwo w celebracji związku małżeńskiego jest tylko zewnętrznym, pustym gestem, komedią.
3. Z pełną symulacją ma się do czynienia również wtedy, gdy stanowczą wolą osoby jest odrzucenie elementów, uznawanych przez prawo kanoniczne za decydujące o powstaniu małżeństwa; czyli kiedy odrzuca ona utworzenie wspólnoty całego życia nakierowanej na dobro małżonków oraz na zrodzenie i wychowanie potomstwa.
4. Podmiot traktuje zawarcie związku małżeńskiego w sposób instrumentalny, mając na uwadze cele kompletnie odmienne od ustanowienia węzła małżeńskiego np. zawarcie małżeństwa tylko po to, aby korzystać z dóbr materialnych drugiej strony lub w celu uzyskania obywatelstwa kraju w którym chce żyć.
5. Część doktryny i orzecznictwa wyznaje pogląd, iż z pełną symulacją konsensu małżeńskiego ma się do czynienia również wtedy, gdy nastąpiło wykluczenie, pozytywnym aktem woli, godności sakramentalnej małżeństwa.

Symulacja całkowita zgody małżeńskiej w stwierdzeniu nieważności małżeństwa

Dowodząc nieważność małżeństwa z tytułu symulacji zgody małżeńskiej należy wskazać, którym z ww. motywów kierował się podmiot symulujący. Istotne jest, aby nie mylić symulacji zgody małżeńskiej z bierną postawą woli. Symulacja musi być poparta pozytywnym aktem woli, czyli – musi być świadoma.

W celu zasięgnięcia pełnej porady z zakresu prawa kanonicznego warto zwrócic się do adwokata kościelnego, który udzieli wskazówek w oparciu o konkretnie zaistaniałą sytuację. 

(Powyższy tekst opracowano na podstawie: P. Bianch Kiedy małżeństwo jest nieważne?, G. Leszczyński Exclusio boni fidei jako symulacja zgody małżeńskiej)