Małżonek uzależniony od gier komputerowych a stwierdzenie nieważności małżeństwa (mylnie określane rozwodem kościelnym)

Powszechna dostępność do technologii informacyjnych w szczególności komputera i Internetu stanowi niewątpliwy znak naszych czasów. Nowoczesne technologie mają wiele zalet dla człowieka racjonalnego, który wykorzystuje je w życiu prywatnym i w pracy. Internet jest źródłem wielu zagrożeń, również tych związanych z uzależnieniami.  Co się dzieje z małżeństwem osób, dla których komputer lub telefon staje się uzależnieniem i poniekąd trzecią osobą w związku?

 

Czym jest uzależnienie i jaki ma wpływ na stwierdzenie nieważności małżeństwa?

W opinii psychologów uzależnieniem jest każde kompulsywne, nawykowe zachowanie ograniczające wolność ludzkich pragnień. Powoduje je przywiązanie lub przykucie pragnienia do określonego obiektu. Z puntu widzenia procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa, istotne jest słowo „zachowanie”. Osoba uzależniona poddaje się nałogowi, twa w nim, koncentruje wokół niego swoje myśli, wszelkie działania skierowane są, by zaspokoić nałóg. Całe życie osoby uzależnionej skupia się na nałogu, dlatego przestaje mieć kontrolę nad tym, co robi. Uzależnienie zaburza wolę człowieka. Jedynym i nadrzędnym celem jest zaspokojenie nałogu.

Kościół katolicki, szczególnie w ostatnich latach podkreśla, że nadrzędnym celem małżeństwa jest dobro obu małżonków, a nie tylko tego uzależnionego. Nałóg jednego z małżonków, skupia wokół siebie całe życie rodzinne, zmuszając niejednokrotnie drugiego małżonka do poświęcenia siebie.

Znając już definicję uzależnienia możemy jasno stwierdzić, że uniezdalnia ono osobę do wypełnienia celów małżeństwa takich jak: miłość małżeńska, intymna wspólnota życia, wzajemne doskonalenie, pomoc, zaspokojenie popędu seksualnego oraz zrodzenie i wychowanie potomstwa.

 

Uzależnienie małżonka od gier komputerowych a stwierdzenie nieważności małżeństwa (błędnie zwane rozwodem kościelnym)

Na wstępie ważne jest, by zaznaczyć, że Kościół katolicki nie uznaje rozwodu. W trakcie procesu kościelnego nikt nie „unieważni” małżeństwa ważnie zawartego. Właściwa władza kościelna w tym wypadku sędziowie, mogą jedynie stwierdzić, że małżeństwo nie zostało ważnie zawarte. Oznacza to, że od samego początku małżeństwo nie istniało.

Kościół katolicki stoi na straży małżeństwa, które cieszy się przychylnością prawa, dlatego nie trzeba udowadniać jego ważności. Pogląd Kościoła o nierozerwalności małżeństwa ma swoje początki w Piśmie Świętym. W ewangelii św. Mateusza czytamy:

„Dlatego opuści człowiek ojca i matkę i złączy się ze swoją żoną, i będą oboje jednym ciałem. A tak już nie są dwoje, lecz jedno ciało. Co więc Bóg złączył, niech człowiek nie rozdziela”.  - Mt 19, 3-6.

Jest to jednoznaczne stwierdzenie, że nikt nawet sam Papież, który ma pełną władze nad Kościołem, nie posiada mocy do rozdzielnia małżonków, którzy ważnie zawarli małżeństwo przed Bogiem.

 

Czas powstania uzależnienia od komputera istotnym element procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa

W nauce prawa kanonicznego przyjmuje się, że przyczyna niezdolności uzależnienia od gier komputerowych musi występować przed zawarciem małżeństwa i być trwała.

Osoba uzależniona od gier komputerowych czy gier na telefonie, szczególnie w pierwszej fazie uzależnienia, nie zdaje sobie sprawy z utraty kontroli nad swoim zachowaniem i problemami, które przysparza sobie i najbliższym. Uzależnienie od gier komputerowych pojawia się, gdy osoba naużywa tego rodzaju rozrywek. Początkowo są to z pozoru niegroźne sytuacje: granie, by rozładować napięcie związane z całym dniem. Następnie stają się one sposobem na ucieczkę od problemów życia codziennego. Aż ostatecznie przebudowują one cały system podstawowych potrzeb, szczególnie zaburzając ich hierarchie, stawiając na pierwszym miejscu potrzebę grania.

Gry komputerowe stają się niezwykle ciekawym partnerem, zawsze gotowym do zabawy. Gra pozwala wielokrotnie powracać do tych samych momentów, doskonaląc wyniki, a ponadto daje poczucie wiedzy i władzy. Uzależnianie od gier komputerowych, narusza psychikę człowieka uniemożliwiając mu dobre i satysfakcjonujące życie. Niszczy zdolność do budowania relacji społecznych i zaburza relacje rodzinne. Ma więc istotny wpływ na budowanie wspólnoty małżeńskiej. Stopniowo osoba do tej pory grająca w gry komputerowe i telefoniczne dla zabawy i rozrywki, ogranicza lub całkowicie zaprzestaje uczestniczyć w życiu rodzinnym.

 

Jak rozpoznać uzależnienie od gier komputerowych?

Niestety współmałżonkowie osoby uzależnionej często dostrzegają symptomy uzależniania za późno. Narzeczeni zazwyczaj nie mieszkają ze sobą przed ślubem, nie są więc w stanie zweryfikować co robi osoba, w której jest się zakochanym. Ponadto osoby uzależnione nie dostrzegają swoich problemów, nie mówią o tym jako „problemie”, ale stosują lakoniczne określenia takie jak „hobby” czy „pasje”.

Co jednak gdy całe życie  małżonka wypełnia granie? Cały czas wolny, który powinien poświęcić rodzinie, spędza przed komputerem albo telefonem, aż końcu jego zachowanie zbliża się do sytuacji, gdy granie jest ważniejsze od podstawowych potrzeb życiowych? Nagle współmałżonek zostaje zwolniony z pracy, ponieważ gra też w czasie, gdy powinien wypełniać swoje obowiązki zawodowe.

Dopiero po takich przeżyciach do współmałżonka dociera, że coś jest źle. Takie zachowania małżonka zazwyczaj nasuwają myśli o tym, czy małżeństwo jest w ogóle ważne, skoro cały ten proces rozpoczął się przed zawarciem małżeństwa. Uzależnienie do gier komputerowych lub telefonicznych może być przyczyną stwierdzenia nieważności małżeństwa przez trybunałem kościelnym.

 

Ważność zgody wyrażona przez małżonka uzależnionego od gier komputerowych

By trybunał kościelny mógł stwierdzić nieważność małżeństwa, konieczne jest wskazanie przyczyny, która naszym zdaniem spowodowała niezdolność do wypełnienia istotnych obowiązków małżeńskich. Zgodnie z powszechnym rozumieniem kan. 1095 n. 2 i n.3 Kodeksu Prawa Kanonicznego, można znać naturę małżeństwa i mieć wystarczające używanie rozumu, mimo to wyrażona zgoda nupturienta lub nupturientów może być bezskuteczna. Osoby chcące zawrzeć małżeństwo, już w okresie narzeczeństwa, powinny wykazać się właściwą dojrzałością emocjonalną i psychiczną. Wszelkiego rodzaju anomalie psychiczne, jak uzależnienia od komputera, gier komputerowych czy telefonu, mają negatywny wpływ na relacje między przyszłymi małżonkami.

 

Brak rozeznania co do istotnych praw i obowiązków a nieważność małżeństwa z osobą uzależnioną od gier komputerowych

Ważność zgody małżeńskiej, w tym samego małżeństwa, jest zależna od tego, czy osoba ma rozeznanie co do powagi oraz wartości przekazywanych, a także przyjmowanych istotnych praw i obowiązków małżeńskich. Przedmiotem umowy małżeńskiej są obowiązki przekazywane i przyjmowane przez strony, a nikt nie jest w stanie zawrzeć ważnie umowy, gdy nie zna przedmiotu umowy. Należy pamiętać, że prawo jednego małżonków jest związane z obowiązkiem drugiego małżonka. Tak więc, skoro celem małżeństwa jest dobro małżonków, to oboje mają prawo do tego „dobra” małżeńskiego. Ustawodawca nie ma na myśli jedynie "zwykłej" niewiedzy. W teorii można znać prawa, czy też obowiązki małżeńskie, jednak przez lekkomyślność oraz niedojrzałość nie przywiązywać do tych praw i obowiązków małżeńskich żadnej wartości. W tej sytuacji sąd będzie oceniał wielkość braku rozeznania.

 

Psychiczna niezdolność do przyjęcia istotnych obowiązków małżeńskich osoby uzależnionej od gier komputerowych lub telefonicznych

Nie można podjąć się zobowiązania, którego nie jest się w stanie wypełnić. Jest to parafraza zasady znanej jeszcze z prawa rzymskiego Ad impossibile nemo tenetur. Osoba, która pragnie zawrzeć małżeństwo, musi być zdolna do tego psychicznie. Zdrowie psychiczne nupturienta jest gwarancją, że właściwe przyjmie i wypełni istotne obowiązki małżeńskie. Dla osób, które rozważają wystąpienie ze skargą o stwierdzenie nieważności małżeństwa w sądzie kościelnym, istotne jest to, że psychiczna niezdolność nie musi być nieuleczalna. Ustawodawca wymaga jedynie by istniała w chwili zawierania małżeństwa.

 

 Jeżeli podejrzewasz, że Twoje małżeństwo zostało nieważnie zawarte z tego właśnie powodu - skontaktuj się z Kancelarią Adwokacką Salomon