Czy przemoc w rodzinie może stać się przyczyną stwierdzenia nieważności małżeństwa (błędnie określanego rozwodem kościelnym)?
Formy przemocy w świetle prawa
Przemoc jest powszechnie definiowana jako celowe działanie polegające na użyciu siły fizycznej lub władzy skierowane przeciwko drugiej osobie, wbrew jej woli (rzadziej występującym zachowaniem jest przemoc skierowana na własną osobę).
W czasie konsultacji w kancelarii prawa kanonicznego klienci często podają jako przyczynę rozstania z małżonkiem lub małżonką występowanie przemocy w rodzinie. Należy pamiętać, że w polskim prawie karnym przemoc jest przestępstwem - niezależnie od jej formy:
Przemoc psychiczna polega na wywieraniu nacisku na myśli i zachowania osoby poprzez groźby, obelgi, krzyki, upokarzanie, urąganie godności osobistej, krytykę. Toksyczny małżonek lekceważy partnera, poniża go przy ludziach, nie szanuje jego wysiłku ani pracy.
Przemoc fizyczna wiąże się z dokonywaniem czynów karalnych takich jak np. bicie, kopanie, szarpanie. Jej skutki widać bezpośrednio w postaci siniaków, złamań, podbitego oka.
Przemoc seksualna wiąże się z dokonywaniem gwałtu, czy aktów molestowania na najbliższych.
Żródło: Pixaby
Czy przemoc w rodzinie może być przyczyną stwierdzenia nieważności małżeństwa?
Osoba, która doświadczyła przemocy w małżeństwie, zazwyczaj otrzymuje rozwód cywilny z orzeczeniem o winie współmałżonka. W czasie konsultacji z adwokatem kościelnym osoby często pytają, czy wobec tego przemoc w rodzinie również może być bezpośrednią przyczyną stwierdzenia nieważności małżeństwa kościelnego.
W większości przypadków sprawca przemocy cierpi na ciężkie zaburzenia osobowości (osobowość psychopatyczna, borderline), co uniemożliwia mu stworzenie zdrowej relacji, nie jest w stanie nawiązać prawidłowej relacji międzyosobowej, ponieważ nie potrafi opanować własnych impulsów, w tym agresji.
Osobę, będącą sprawcą przemocy domowej, najczęściej charakteryzuje nieumiejętność panowania nad sobą. Taka osoba nie będzie więc w stanie tworzyć prawidłowo funkcjonującego związku partnerskiego, w tym spełniać obowiązków małżeńskich wskazanych w prawie kanonicznym.
Prawnicy kanoniści podkreślają więc, że w przypadku procesu kościelnego istotne jest to, kiedy ukształtowała się osobowość zaburzona. Ważny jest także poziom zaburzenia oraz wynikający z niego rozmiar stosowanej przemocy. Lekkie formy przemocy, nie będą istotne z punktu widzenia prawa kanonicznego. Natomiast jeśli osoba boryka się z ciężkim zaburzeniem osobowości, nie ma zdolności pozwalających na zaniechanie destrukcyjnych zachowań, istnieje prawdopodobieństwo, że małżeństwo zostanie uznane za nieważnie zawarte, czyli zostanie udzielony tzw. rozwód kościelny.
Każdy z przypadków należy jednak indywidualnie skonsultować z doświadczonym adwokatem kościelnym, który wskaże, czy konkretny przypadek zaburzenia osobowości (np. osobowości borderline) i skala przemocy w danej rodzinie, może zgodnie z prawem kanoniczny stać się przyczyną nieważności ślubu kościelnego. Jeśli prawnik kanonista uzna, że istnieją przesłanki do tzw. unieważnienia małżeństwa, zaproponuje pomoc w rozpoczęciu procesu.
