Kiedy sędziowie mogą skorzystać z pomocy biegłego sądowego w kościelnym procesie małżeńskim?

Biegły sądowy jest to osoba dysponująca specjalistyczną wiedzą z określonej dziedziny. Biegłym może zostać ten, kto posiada odpowiednie kwalifikacje oraz doświadczenie zawodowe. Sędziowie pozostają wolni w zakresie skorzystania z pomocy właściwego biegłego. Biegły rozstrzyga przedstawione mu kwestie na podstawie wiadomości z branży, którą się zajmuje. Materiał dowodowy konfrontuje z zasadami naukowymi oraz wyciąga z niego odpowiednie wnioski.

W świetle prawa kanonicznego na biegłego należy powołać osoby wyróżniające się posiadaną wiedzą, doświadczeniem i cieszące się dobrą reputacją wynikającą z ich uczciwości i religijności. Duża kompetencja zawodowa biegłego oraz jego uczciwość są wyznacznikiem do powołania danego biegłego. 

Konieczność powołania biegłego w procesach o unieważnienie małżeństwa

Do przewodniczącego lub ponensa należy nominacja biegłych albo, gdy jest taki przypadek, dopuszczenie opinii zrobionych przez innych biegłych. Instrukacja Dignitas connubii, jako regułę generalną, określa konieczność powołania biegłego, przede wszystkim, w procesach z tytułu impotencji oraz w procesach z tytułów niezdolności natury psychicznej do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich. 

Jego pomoc będzie konieczna dla określenia tak natury impotencji, jak i anomalii psychicznej wywołującej wadę zgody małżeńskiej. Jeżeli materiał dowodowy zawiera dokumentację medyczną, która diagnozuje chorobę umysłową, wówczas sędzia nie musi powoływać biegłego.

Znaczenie opinii biegłego w procesie małżeńskim

Sędzia winien określić swoim dekretem szczegółowy przedmiot badań biegłego. Sędzia ma poinformować biegłego, czego zasadniczo trybunał od niego oczekuje, czyli co konkretnie chce od niego wiedzieć. Ważnym elementem będzie rozważenie ewentualnych propozycji stron i obrońcy węzła małżeńskiego i dołączenie ich do pytań formułowanych przez sędziego. 

Sędzia ma obowiązek przesłać biegłemu akta sprawy oraz inne dokumenty i pomoce, potrzebne do rzetelnego wypełnienia powierzonego zadania. Specjalistyczna pomoc biegłego (ginekologa, urologa, psychiatry czy też psychologa) ma walor doradczy w procesie małżeńskim i jest ostatecznie oceniana przez sędziego. Opinia biegłego musi odpowiadać doktrynie i moralności katolickiej.

Należy podkreślić to, że sędziowie orzekający w danej sprawie nie mają obowiązku wydania wyroku zgodnego ze sporządzoną opinią. Sędziowie są niezależni od jej treści. 

(Artykuł przygotowany przez adwokatów kościelnych Poradni Rodzinnej Salomon na podstawie: Komentarz do Instrukcji procesowej „Dignitas connubii”, ks. Tomasz Rozkrut red., Sandomierz 2007; Biegły sądowy i jego czynności, dr Jan Turek, "Monitor Prawniczy" 24/2007; Dialog sędziego z biegłym w kanonicznym procesie małżeńskim, ks. Tomasz Rozkrut, "Prawo kanoniczne: kwartalnik prawno – historyczny" 54/ 1-2, 2011)