Jakie są rodzaje oświadczeń stron w sprawach o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego?
W prawie kanonicznym można wyróżnić trzy rodzaje oświadczeń stron, tj. zwykłe zeznania sądowe, przyznanie sądowe, przyznanie pozasądowe.
Zeznania sądowe – a proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego
Zwykłe zeznania sądowe to oświadczenia każdej ze stron mające na celu ustalenie bezsporności faktów. W sprawach, które dotyczą dobra publicznego (a taką jest sprawa o stwierdzenie nieważności małżeństwa), sędzia powinien zażądać od stron złożenia przysięgi, że będą zeznawać prawdę (kan. 1532). Przesłuchanie musi odbywać się zgodnie z przepisami prawem przewidzianymi. Stronę ma prawo przesłuchać sędzia lub sędzia wyznaczony (jeśli strona odmawia stawienia się w sądzie). Przy przesłuchaniu stron mogą być obecni: obrońca węzła, rzecznik sprawiedliwości i obrońcy (kan. 1678). Same strony nie mogą brać udziału wzajemnie przy swoich przesłuchaniach. Przedmiotem przesłuchania jest wszystko to, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy. Strony, promotor sprawiedliwości i obrońca węzła mogą w tym celu przedłożyć sędziemu zestaw pytań, które chcieliby zadać. Pytana strona ma obowiązek wypowiadania się zgodnie z prawdą (kan. 1531).
Przyznaniem pozasądowym jest natomiast przyznanie się, które nie spełnia wszystkich elementów przyznania sądowego. Ocena wartości dowodowych złożonych zeznań każdorazowo należy do sędziego.
Przyznanie się sądowe – i jego rola w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego
Kan. 1535 podaje, że: Stwierdzenie jakiegoś faktu, na piśmie lub ustnie, dokonane przeciwko sobie przez którąś ze stron wobec właściwego sędziego, co do samego przedmiotu sprawy, bądź spontanicznie, bądź na pytanie sędziego, stanowi przyznanie się sądowe.
Kanon przedstawia pojęcie przyznania się sądowego w znaczeniu ścisłym i własnym.
Jego elementami są:
1) osoba przyznająca się: to powód lub pozwany – nie zaś pełnomocnik ani adwokat;
2) przedmiot: konkretne fakty, które mają być dowiedzione w czasie procesu przez strony;
3) stwierdzenie: przyznający się potwierdza konkretny fakt;
4) forma pisana lub słowna;
5) przyznanie się przed właściwym sędzią;
6) spontaniczność lub reakcja na żądanie sędziego: na żądanie zwykło być bardziej świadome, powiedziane przypadkowo jest tylko zwykłą wypowiedzią;
7) wypowiedź przeciwko samemu sobie: fundament psychologiczny wartości tej cechy wypływa z samej natury ludzkiej, gdyż człowiek niełatwo posunie się do kłamstwa dla siebie niekorzystnego.
Przyznanie pozasądowe
Przyznaniem pozasądowym jest natomiast przyznanie się, które nie spełnia wszystkich elementów przyznania sądowego. Ocena wartości dowodowych złożonych zeznań każdorazowo należy do sędziego.
W sytuacji wątpliwości skontaktuj się z adwokatem kościelnym – Poradni Salomon.
(opr. m.in. KPK Komentarz P. Majer (red.))
