Dobro małżonków w świetle przepisów prawa kanonicznego

W świetle aktualnych przepisów prawa kanonicznego dobro małżonków jest podstawowym celem małżeństwa. Jednak do roku 1983 tj. do zatwierdzenia nowego kodeksu prawa kanonicznego, nie przypisywano temu zagadnieniu obecnej rangi.

 

Cel małżeństwa określony przez władze Kościelne

W średniowieczu cele małżeństwa określił św. Augustyn stwierdzając, że są to dobra, dla których małżeństwo jest dobre: potomstwo, wierność małżeńska, sakrament. Następnie Papież Pius XI nauczał, że pierwsze miejsce pomiędzy dobrami małżeństwa zajmuje potomstwo. Z kolei KPK z 1917 roku dobitnie wyraził i zhierarchizował cele małżeństwa stwierdzając, że celem głównym małżeństwa jest rodzenie i wychowanie potomstwa, drugim celem jest wzajemna pomoc.

Dopiero k.p.k. z 1983 roku w kan. 1055 par. 1, przyjął zapis o ukierunkowaniu małżeństwa ku dobru małżonków, a brzmi on:

 

„Małżeńskie przymierze, przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą wspólnotę całego życia, skierowaną ze swej natury do dobra małżonków oraz do zrodzenia i wychowania potomstwa, zostało między ochrzczonymi podniesione przez Chrystusa Pana do godności sakramentu”.

Stało się to symptomem definitywnego przełamania w ustawodawstwie kościelnym dominacji tradycyjnej doktryny o celach małżeństwa. Kan. 1055 par. 1 wskazuje na dwa cele małżeństwa: dobro małżonków oraz zrodzenie i wychowanie potomstwa, nie dokonując przy tym żadnego zróżnicowania pod względem ważności.

 

Dobro małżonków, zrodzenie i wychowanie potomstwa jako cel małżeństwa

Wymiar osobowy owej wyłącznej i nierozerwalnej wspólnoty mężczyzny i kobiety, jaką jest małżeństwo, został przez ustawodawcę kościelnego uznany za równorzędny w stosunku do prokreacji i edukacji potomstwa. Nie bez znaczenia okazało się i to, że w kan. 1057 par. 2 k.p.k. pojawiło się stwierdzenie, że w akcie zgody małżeńskiej strony „wzajemnie się sobie oddają i przyjmują”. Pozwoliło ono przyjąć, że istotą dobra małżonków jest właśnie ich wzajemne obdarowanie się sobą.

Rzeczywisty cel dobra małżonków został niewątpliwie wskazany w słowach formuły przyjętej przez Papieską Komisję do Rewizji KPK:

 

Aby małżonkowie byli sobie nawzajem pomocą we własnym udoskonalaniu się i uświęcaniu oraz w przyjęciu i wychowaniu potomstwa.

W związku z taką wizją dobra małżonków powszechny stał się pogląd, w myśl którego dobro to należy postrzegać w ujęciu nie statycznym, lecz dynamicznym, zakładającym ustawiczne doskonalenie się małżonków.

Konkludując, należy stwierdzić, że istotnym obowiązkiem małżeńskim, wynikającym ze skierowania małżeństwa ku dobru małżonków, jest nawiązanie przez małżonków międzyosobowej relacji, opartej na dialogu, zrozumieniu i empatii. Małżonkowie powinni zadbać zarówno o sferę pożycia intymnego, jak i o wzrost duchowy. Muszą uwzględniać rozwój intelektualny, uczuciowy, fizyczny, ekonomiczny i społeczny – własny i współmałżonka.

Najogólniej ujmując, byłby to obowiązek stałej i wytrwałej determinacji do zaangażowania się dla wspólnego dobra małżeńskiego.

 

(Opracowane przez kanonistów z kancelarii kanonicznej z Warszawy, Łodzi i Wrocławia w oparciu o: ks. W. Góralski, Dobro małżonków a istotne obowiązki małżeńskie, Warszawa 2010)