Impotencja a nieważność małżeństwa

Małżeństwo z natury swej jest nastawione na zrodzenie i wychowanie potomstwa. Mówiąc zatem o osobach zdolnych do zawarcia małżeństwa, należy mieć na uwadze te, które mogą podjąć akty skierowane na przedłużenie życia ludzkiego. Jeżeli dana osoba jest niezdolna do zrealizowania aktu płciowego, małżeństwo przez nią zawarte należy uznać za nieważne. W przypadku impotencji występuje przeszkoda natury fizycznej lub funkcjonalnej, która nie jest związana z wolą lub wyborem strony.

Osoba ludzka, zdaniem współczesnych uczonych, jest tak dogłębnie przeniknięta płciowością, że należy ją uznać za jeden z głównych czynników kształtujących życie człowieka. Z płci bowiem wynikają cechy charakterystyczne, które w dziedzinie biologii, psychologii i duchowości czynią osobę mężczyzną i kobietą i które z tego powodu mają ogromne znaczenie dla rozwoju dojrzałości poszczególnych ludzi i ich włączenia się w życie społeczne. Niektóre osoby mają jednak anomalie anatomiczne albo też funkcjonalne, które stosunkowo łatwo dają się stwierdzić przez lekarza, a które uniemożliwiają odbycie stosunku płciowego.

Rodzaje impotencji

Niezdolność dokonania stosunku małżeńskiego uprzednia i trwała, czy to ze strony mężczyzny czy kobiety, czy absolutna czy względna, czyni małżeństwo nieważnym z samej jego natury. Niezdolność uprzednia oznacza, że niemożność dokonania stosunku płciowego musiała istnieć już przed małżeństwem. Trwałość niemocy płciowej świadczy o tym, że jest ona w zasadzie nieuleczalna. Absolutność niemocy płciowej wskazuje, że osoba nie ma zdolności do współżycia z kimkolwiek, a względność, że stosunku płciowego nie może odbyć z niektórymi osobami.

Impotencją absolutną dotknięty jest na przykład mężczyzna, który na skutek zaburzeń o charakterze neurologicznym mających wpływ na funkcjonowanie naczyń krwionośnych, nie jest zdolny do erekcji, czy też kobieta, która na skutek wrodzonej deformacji pozbawiona jest pochwy.

O impotencji relatywnej mówi się natomiast wówczas, gdy dana osoba, na przykład w wyniku określonej sytuacji o charakterze psychologicznym, jest niezdolna do odbycia stosunku małżeńskiego z konkretną osobą, czyli ze swym małżonkiem.

Impotencja w procesie uniewaznienia małżeństwa

W procesie dowodzenia nieważności małżeństwa z powodu impotencji należy ustalić, czy dane małżeństwo zostało dopełnione. Jasne jest bowiem, że brak dopełnienia małżeństwa może stanowić istotny element dowodzący istnienia niemocy płciowej, podczas gdy fakt skonsumowania małżeństwa wyklucza możliwość przypadku rzeczywistej impotencji. Strony powinny poddać się odpowiednim badaniom i jedynie na podstawie ich wyników stawiać ewentualną hipotezę o nieważności małżeństwa spowodowaną impotencją kopulacyjną.

Przeprowadzenie szczegółowych badań, które mogłyby wskazać na przyczynę zaburzeń (a więc czy miały one charakter anatomiczny, neurologiczny czy psychiczny) i wynikająca stąd niemożliwość postawienia prognoz co do szans ich leczenia oraz ustalenia ewentualnej terapii (co stanowi jeden, choć nie jedyny, element pozwalający na ocenę trwałości impotencji) jest znaczną przeszkodą w postępowaniu dowodowym.

 

(Artykuł przygotowany przez adwokatów kościelnych z Poradni Rodzinnej Salomon. Tekst powstał na podstawie: Deklaracji o niektórych zagadnieniach etyki seksualnej z 29.12.1975 r. Kongregacji Nauki Wiary; Kiedy małżeństwo jest nieważne? Paolo Bianchi; Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983.)