Sąd kościelny - czym się zajmuje i jak wygląda proces małżeński? | Adwokatkoscielny.pl

Jak funkcjonuje i czym zajmuje się sąd kościelny?

Sądowa działalność Kościoła znana jest zasadniczo od początków działalności Kościoła. Oczywiście nie miała ona takiego kształtu jaki ma dzisiaj, ale istota się nie zmieniła. Istnienie i funkcjonowanie władzy sądowej wynika z naturalnego prawa człowieka do wymiaru sprawiedliwości. W Kościele władzy (ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą) posiadają biskupi jako przełożeni wspólnot. Początkowo oni sami sprawowali władzę sądowniczą. Z czasem władzę tę delegowali innym osobom. W ten sposób powstawały trybunały kościelne, na których czele stał zawsze biskup. Kolejne prawodawstwa wpływały na kształt sądownictwa kościelnego, aż do czasów współczesnych. Jak obecnie funkcjonują sądy kościelne, na jakie kodeksy się powołują i jakimi sprawami zajmują się sądy biskupie i metropolitalne?

Czym jest sąd kościelny i jakimi sprawami się zajmuje?

Sądy kościelne funkcjonują w oparciu o prawodawstwo kościelne. Głównym aktem jest Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 r. Jedna z jego części (Księga VII) poświęcona jest w całości procesom. Trzeba jednak pamiętać, że sądy kościelne zajmują się kwestiami spornymi, które ściśle dotyczą spraw wspólnoty Kościoła i jego członków. Istnieje tym samym jasna granica pomiędzy porządkiem prawnym kościelnym i świeckim. Sądownictwo kościelne rozpoznaje zatem tylko te sprawy, które dotyczą rzeczy duchowych i z nimi związanych a także przekroczenie ustaw kościelnych, ustalanie winy i wymierzanie kar kościelnych. W praktyce jednak sądy kościelne w przeważającej większości zajmują się sprawami o stwierdzenie nieważności małżeństwa. W tym zakresie sądy kościelne funkcjonują także w oparciu o Instrukcję procesową Dignitas connubii z 2005 r.

Jak działają sądy kościelne?

Sądy kościelne, podobnie jak sądy świeckie, dzielą się na sądy pierwszej, drugiej i trzeciej instancji. Jednak działanie sądów kościelnych znacząco się różni od funkcjonowania sądów świeckich. Sądami kościelnymi pierwszej instancji są sądy biskupie, które znajdują się w każdej diecezji. Pierwszym sędzią w diecezji (przewodniczącym sądu) jest zawsze biskup diecezjalny. Może on wykonywać swoją władzę osobiście, choć prawo obliguje go do wyznaczenia swojego przedstawiciela – wikariusza sądowego (oficjała). W skład sądu kościelnego wchodzą także inne osoby, które każdorazowo powołuje biskup diecezjalny na poszczególne urzędy. Wśród nich są sędziowie, których zadaniem jest prowadzenie spraw, przesłuchań i wreszcie wydawanie wyroków.

Promotor sprawiedliwości pełni rolę podobną do prokuratora w sądach świeckich – w niektórych sytuacjach może wnosić sprawy do sądu z urzędu. Jednak w zdecydowanej większości przypadków sprawy w sądzie kościelnym rozpoczynają się od wniesienia skargi przez jedną ze stron. W sprawach o stwierdzenie nieważności małżeństwa (także nieważności święceń) występuje obrońca węzła małżeńskiego, którego zadaniem jest obrona ważności małżeństwa.

Funkcję sądu apelacyjnego pełnią sądy metropolitalne. Do nich trafiają apelacje od wyroków sądów pierwszej instancji. Jeszcze do niedawna do sądów metropolitarnych trafiały odwołania od wszystkich pozytywnych wyroków w sprawach o stwierdzenie nieważności małżeństwa, jednakże po zmianach wprowadzonych przez papieża Franciszka w 2015 r. sąd metropolitarny rozpatruje ponownie sprawę tylko w przypadku wniesionej apelacji.

Szczególne miejsce w sądownictwie kościelnym zajmuje Trybunał Roty Rzymskiej z siedzibą w Rzymie. Jest on sądem apelacyjnym dla całego świata.

Zasadniczo dwa jednobrzmiące wyroki sądów kościelnych kończą proces.

Jak przebiega proces w sądzie kościelnym?

Proces w sądzie kościelnym różni się od procesu w sądzie świeckim, choć jednocześnie ma wiele podobieństw. Każdy proces rozpoczyna się od złożenia skargi powodowej (pozwu). Musi ona spełniać kryteria przewidziane prawem. W przeciwnym razie będzie oddalona.

Po ustaleniu formuły wątpliwości, czyli zakresu sprawy (potocznie zakresu o co toczy się spór), rozpoczyna się faza dowodowa. W jej trakcie gromadzi się dowody potrzebne do ustalenia stanu faktycznego: zeznania stron, zeznania świadków, opinie biegłych czy inne dokumenty. Strony oraz świadkowie wzywani są pojedynczo, nigdy nie spotykają się w trakcie procesu. W przypadku, gdy strony występują w procesie z adwokatem, to trzeba zaznaczyć, iż mogą oni uczestniczyć w przesłuchaniach stron i świadków. Po zebraniu materiałów dowodowych stronom przysługuje prawo do zapoznania się z nimi. Następnie jest czas na głosy obrończe. W procesach o nieważność małżeństwa uwagi przedstawia obrońca węzła. Następnie zapada wyrok. W zależności od procesu wydaje go albo sędzia jednoosobowy albo kolegium sędziowskie. Swoją decyzję opiera o materiał dowodowy zgromadzony w trakcie procesu. Dlatego tak ważne jest, by skrupulatnie przygotować się do sprawy – w zebraniu dowodów, które potwierdzają, że związek małżeński został zawarty nieważnie pomaga adwokat kościelny, który może reprezentować jedną lub obie strony.

Adwokat kościelny pomaga stronom procesu małżeńskiego na każdym etapie – pomaga przygotować dokumentację, dowody, wyjaśnia procedury, jakie obowiązują w sądach kościelnych, zapewnia także wsparcie w trakcie procesu. Zapraszamy do biur Kancelarii Salomon lub kontaktu on-line – adwokaci kościelni udzielają porad prawnych oraz reprezentują klientów podczas procesów kanonicznych w Warszawie, Łodzi, Wrocławiu, Katowicach, Opolu, Bielsku-Białej, Częstochowie i Łowiczu.

BIAŁYSTOK
Sąd Metropolitalny Białostocki
ul. Kościelna 1
15-087 Białystok

BIELSKO-BIAŁA
Sąd Biskupi w Bielsku-Białej
ul. Żeromskiego 5a
43-300 Bielsko-Biała

BYDGOSZCZ
Sąd Biskupi Diecezji Bydgoskiej
ul. Farna 10
85-101 Bydgoszcz

CZĘSTOCHOWA
Sąd Metropolitalny
ul. Św. Barbary 41
42-200 Częstochowa

DROHICZYN
Sąd Biskupi w Drohiczynie
ul. Kościelna 10
17-312 Drohiczyn 106

EŁK
Sąd Biskupi Diecezji Ełckiej
ul. 3 Maja 10
10-300 Ełk

ELBLĄG
Sąd Diecezjalny
ul. Świętego Ducha 11
82-300 Elbląg

GLIWICE
Sąd Biskupi Diecezji Gliwickiej
ul. Łużycka 1
44-100 Gliwice

GDAŃSK
Gdański Trybunał Metropolitalny
ul. Cystersów
11 80-330 Gdańsk-Oliwa

GNIEZNO
Gnieźnieński Trybunał Metropolitalny
ul. Kan. Jana Łaskiego 7
62-200 Gniezno

KALISZ
Sąd Biskupi w Kaliszu
ul. Widok 80-82
62-800 Kalisz

KATOWICE
Sąd Metropolitalny w Katowicach
ul. Jordana 39
40-951 Katowice skr. Pocztowa 206

KIELCE
Sąd Biskupi Kielecki
ul. Jana Pawła II, 1
25-013 Kielce

KRAKÓW
Sąd Metropolitalny
ul. Franciszkańska 3
31-004 Kraków

KOSZALIN
Sąd Biskupi Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej
ul. Kard. St. Wyszyńskiego 25
75-062 Koszalin

LEGNICA
Sąd Kościelny Diecezji Legnickiej
ul. Jana Pawła II, 1
59-220 Legnica

LUBLIN
Sąd Metropolitalny Lubelski
ul. Prymasa St. Wyszyńskiego 2
20-950 Lublin

ŁOWICZ
Sąd Biskupi Łowicki
ul. Stary Rynek 19
99-400 Łowicz

ŁOMŻA
Sąd Biskupi w Łomży
ul. Sadowa 1/1
18-400 Łomża

ŁÓDŹ
Trybunał Metropolitalny Łódzki
ul. Ks. Ignacego Skorupki 3
90-458 Łódź

OPOLE
Biskupi Sąd Duchowny
ul. Książąt Opolskich 19
45-005 Opole 81

OLSZTYN
Metropolitalny Sąd Archidiecezji Warmińskiej
ul. Pieniężnego 22
10-006 Olsztyn

PELPLIN
Sąd Biskupi Diecezji Pelplińskiej
ul. Biskupa Dominika 11
83-130 Pelplin

POZNAŃ
Metropolitalny Sąd Duchowny
ul. Ostrów Tumski 5
61-109 Poznań

PŁOCK
Sąd Biskupi Płocki
ul. Tumska 3
09-402 Płock

PRZEMYŚL
Sąd Metropolitalny
Pl. Katedralny 4a
37-700 Przemyśl

RADOM
Sąd Kościelny Diecezji Radomskiej
ul. Malczewskiego 1
26-610 Radom

RZESZÓW
Sąd Biskupi w Rzeszowie
ul. Zamkowa 4
35-032 Rzeszów

SANDOMIERZ
Sandomierski Sąd Biskupi
ul. Żeromskiego 2
27-600 Sandomierz

SOSNOWIEC
Sąd Biskupi w Sosnowcu
ul. Gospodarcza 14 a
41-214 Sosnowiec

SZCZECIN / KAMIEŃ POMORSKI
Sąd Metropolitalny Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej
ul. Królowej Korony Polskiej 28E
70-485 Szczecin

SIEDLCE
Sąd Biskupi Siedlecki
ul. Bpa. I. Świrskiego 57
08-110 Siedlce

ŚWIDNICA
Sąd Biskupi
Pl. Jana Pawła II 1
58-100 Świdnica

TARNÓW
Sąd Diecezjalny
ul. Legionów 30
33-100 Tarnów

TORUŃ
Sąd Biskupi Diecezji Toruńskiej
ul. Łazienna 18
87-100 Toruń

WARSZAWA
Sąd Metropolitalny Warszawski
ul. Nowogrodzka 49, I p.
00-695 Warszawa

WŁOCŁAWEK
Sąd Kościelny Diecezji Włocławskiej
Pl. Kopernika 3
87-800 Włocławek

WROCŁAW
Metropolitalny Sąd Duchowny
ul. Katedralna 13
50-328 Wrocław

ZAMOŚĆ / LUBACZÓW
Sąd Biskupi
ul. Hetmana Jana Zamojskiego 1
22-400 Zamość

ZIELONA GÓRA / GORZÓW Wlkp.
Sąd Kościelny Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej
ul. Żeromskiego 22 skr. poczt. 875
66-400 Gorzów Wlkp

Nikt jeszcze nie ocenił tego artykułu

Oceń artykuł

‹ wróć

Skontaktuj się z nami